co to jest nauka obywatelska, czyli „nauka dla każdego”?
Nauka obywatelska, czyli citizen science to całkiem nowy wymiar budowania społeczeństwa obywatelskiego, a zarazem najdojrzalsza forma dialogu między nauką a obywatelami i lokalnymi społecznościami. Polega ona na realizowaniu wspólnych projektów naukowych, w ramach których „naukowcy obywatelscy”, czyli osoby, które nie są zawodowymi naukowcami zbierają określone dane, a specjaliści poddają je analizie, a następnie udostępniają uzyskane wyniki społeczeństwu.
na czym może polegać „nauka dla każdego”?
Do najstarszych tego rodzaju inicjatyw należą: masowe akcje analizowania migracji ptaków w Wielkiej Brytanii czy tworzenie map kwitnienia roślin, sporządzanych przez tysiące wolontariuszy w Niemczech.
Jedną z najbardziej popularnych współczesnych akcji tego typu był włoski projekt tworzenia map występowania meduz w Adriatyku, w którym wzięło udział tysiące plażowiczów.
W Polsce również realizuje się projekty „nauki dla każdego”, a jednym z najbardziej znanych z nich była akcja, która odbyła się w roku 2011, gdy poproszono ludzi, by w czasie dwóch letnich tygodni obserwowali niebo w swojej okolicy i przesłali informację o stopniu widoczności gwiazd. Pozwoliło to na sporządzenie mapy obszarów, gdzie światła miast i zapylenie nie zakłócają obserwacji astronomicznych.
Dość dużą popularnością cieszą się również akcje polegające na odczytywaniu obrączek umieszczonych na ptakach mieszkających w Polsce lub migrujących przez nasz kraj.
Projekty nauki obywatelskiej są realizowane również w Centrum Nauki Experyment. Można w nich wziąć udział zarówno w ramach zajęć (np. lekcji terenowych organizowanych dla dzieci, zajęć przeznaczonych dla seniorów), w ramach wolontariatu, a także w ramach indywidualnych działań realizowanych przez zainteresowane osoby.
Zapraszamy wszystkich chętnych do zostania „naukowcem obywatelskim” razem z Experymentem! Chętnie odpowiemy na Wasze pytania i poprowadzimy Was przez proces badawczy.
Projekty naukowe aktualnie realizowane w Experymencie:
co z tego będę mieć?
Przede wszystkim – ogromną satysfakcję – że robisz coś konkretnego i bardzo przydatnego dla przyrody. Kiedy w przyszłości ktoś Cię zapyta, co zrobiłaś/zrobiłeś, by powstrzymać tragiczne skutki niszczenia środowiska, powiesz, że starałaś/starałeś się pomóc zrozumieć problem, by znaleźć na niego jak najlepsze rozwiązanie.
Ponadto, udział w projekcie nauki obywatelskiej
- zwiększa sprawczość obywateli i lokalnych społeczności – realizując projekty badawcze pokazują też oni, co jest dla nich ważne, na co chcą wpływać, co chcą zmieniać lub kształtować,
- uczy metody naukowej (pokazuje drogę od pomysłu do wiedzy) oraz pracy projektowej,
- fascynuje, budzi zaciekawienie, pokazuje, że nauka to nie tylko podręczniki i tabele; to też wyjścia w teren, spotkania z ciekawymi ludźmi, obserwacje przyrody itp.,
- wzmacnia dialog pomiędzy nauką a społeczeństwem, uczula jednych na potrzeby drugich, kształtuje naukę i czyni ją bardziej dostępną,
- stanowi punkt wyjścia do rozmów z decydentami (np. jeśli chcesz przekonać kogoś, by wdrożył działania zmierzające do redukcji zanieczyszczenia, najpierw przedstaw mu dane pokazujące, jaka jest skala problemu, gdzie on występuje i co można z nim zrobić).
jak zacząć?
Chcesz wziąć udział w projekcie nauki obywatelskiej w ramach swojego wolontariatu? k.rychcik@experyment.gdynia.pl
Chcesz zaprosić naukę obywatelską na spotkania przeznaczone dla seniorów? k.rychcik@experyment.gdynia.pl
Chcesz zrealizować naukę obywatelską ze swoją klasą i potrzebujesz konsultacji? a.miotk@experyment.gdynia.pl
Masz dodatkowe pytania? Chętnie na nie odpowiemy: k.rychcik@experyment.gdynia.pl
Regulamin projektu See Science, Save Seashores [129KB]
Polityka prywatności [222 KB]
Aktualizacja założeń projektu z dnia 23.11.2023.
W ramach projektu zbierane są następujące dane: imię i nazwisko, adres e-mail.
Dane zbierane są następującymi kanałami:
- poprzez e-mail – wiadomości są przesyłane do wyznaczonych koordynatorów ze strony CNE i IOPAN
- poprzez platformę CitSci – uczestnicy rejestrują się na platformie, podając imię i nazwisko oraz adres e-mail
- ankieta – ankiety są anonimowe, jednakże zbierane są takie dane, jak: płeć i wiek, które przechowywane są zgodnie z procedurą dotyczącą danych osobowych
Dane osobowe zbierane przez Experyment wykorzystywane są wyłącznie do działań związanych z projektem i nie są przekazywane innym instytucjom.
Dane badawcze zebrane przez uczestników w ramach projektu będą udostępniane na licencji Creative Commons CC-BY 3 i opublikowane na następujących platformach:
- https://old.iopan.pl/projects/NaukaObywatelska/
- https://citsci.org/projects/see-science-save-seashores/
- https://oceanofchanges.com/nauka-obywatelska/