Nauka obywatelska Nauka dla Ciebie | See Science, Save Seashores Nauka dla Ciebie | See Science, Save Seashores
co jest problemem?
Morszczyn pęcherzykowaty (Fucus vesiculosus) był kiedyś pospolitym morskim glonem rosnącym na kamiennych rafach pod Gdynią, na Zatoce Puckiej i w zacisznych miejscach środkowego wybrzeża. W latach 70. rabunkowo eksploatowany razem z widlikiem i poddany ogromnej presji zanieczyszczeń zaczął szybko znikać z naszych wód i ostatni udokumentowany, rosnący okaz widziano w 1976 r. pod Gdynią na starej torpedowni.
Od tego czasu pojawiają się na naszych plażach oderwane fragmenty morszczynu pochodzące z Bornholmu i z Rugii. Pomimo kilku prób sadzenia morszczynu sprowadzonego ze Szwecji nie udało się odtworzyć tego gatunku. Morszczyn jest bardzo ważnym składnikiem ekosystemu Bałtyckich płycizn, ponieważ tworzy wieloletnie trwałe zarośla, dające schronienie rybiej ikrze, młodym rybom i wielu innym zwierzętom. Ponieważ pobiera ze środowiska te same substancje co inne glony, tam gdzie jest dużo morszczynu gorzej radzą sobie nielubiane nitkowane glony brunatne, które masami zalegają na brzegu psując miejsca do kąpieli. Morszczyn i inny trwały glon – krasnorost widlik mają też zastosowania użytkowe, zebrane na brzegu, można je przerabiać na biodegradowalne opakowania, elementy konstrukcyjne etc.
Od 2021 r. obserwujemy znacznie więcej kawałków morszczynu na polskich plażach – może to oznaczać, że wreszcie gdzieś się zadomowił i gatunek wraca do nas. Żeby to sprawdzić będziemy go poszukiwać przy pomocy kamer podwodnych, ale pierwszy etap to rozpoznanie gdzie można go szukać.
AKTUALIZACJA. W końcówce grudnia 2023 roku wolno żyjące plechy morszczynu pęcherzykowatego zostały odnalezione w wodach Zatoki Puckiej przez dr. Piotra Bałazego z Instytutu Oceanologii PAN. Gratulujemy!
co możemy zrobić?
Każdy z nas może zostać „naukowcem obywatelskim” i pomóc badaczom. Centrum Nauki Experyment umożliwia realizację takich badań w ramach projektu nauki obywatelskiej opracowanego i koordynowanego przez IO PAN (Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk). Tytuł projektu to „Czy morszczyn wrócił? Badanie obecności morszczynu na polskim wybrzeżu”.
jak wziąć udział w projekcie?
Wystarczy… pójść na spacer na którąś z trójmiejskich plaż. Przy sobie trzeba mieć tylko telefon z aparatem. Jeżeli zobaczycie gałązkę morszczynu na plaży, zróbcie jej zdjęcie, a następnie wypełnijcie ten formularz.
Ułożymy z tych obserwacji mapę dzisiejszego występowania morszczynu na plażach, a to ułatwi nam zlokalizowanie źródła rosnących, żywych glonów.
Jeżeli nurkujecie i zobaczycie kolonię morszczynu na morskim dnie, informacja o jej lokalizacji będzie dla nas bezcenna.
Wypełniony formularz wraz ze zdjęciami należy przesłać na adres mailowy: [email protected] lub [email protected]*
*UWAGA! Osoby biorące udział w projekcie w ramach wolontariatu w Centrum Nauki Experyment, wypełniony wzór wraz ze zdjęciami wysyłają wyłącznie drogą mailową na adres: [email protected].
Wypełnić formularz oraz przesłać dane badawcze można także korzystając z aplikacji – do ściągnięcia TUTAJ.
jak rozpoznać morszczyn pęcherzykowaty?
Morszczyn jest zielonawy lub brunatny i drzewkowato rozgałęziony. Na rozgałęzieniach znajdują się charakterystyczne pęcherzyki, od którego bierze on swoją nazwę gatunkową. Łatwo odróżnić go od innych glonów, ale gdyby identyfikacja sprawiała Wam jakieś problemy, nie przejmujcie się, wyślijcie nam zdjęcia, a my po prostu ocenimy, czy znaleziony przez Was organizm autotroficzny to właśnie morszczyn.
czy biorąc udział w projekcie zobowiązuję się do czegokolwiek?
Nie, nie musisz się nigdzie rejestrować, podawać żadnych swoich danych, ani zobowiązywać się do czegokolwiek. Jeżeli chcesz, aby przy zebranych przez Ciebie wynikach widniało Twoje imię i nazwisko, zaznacz taką opcję w formularzu. Szczegółowe dane o przetwarzaniu danych osobowych przez Centrum Nauki Experyment można znaleźć tutaj.
Możesz pójść na plażę tylko jeden raz i wykonać tylko jedno oznaczenie. Możesz tez chodzić częściej i za każdym razem wykonywać wiele pomiarów – wszystko zależy od Ciebie. Nie obowiązuje Cię też żadna konkretna godzina, dzień ani miejsca pobrania. Po prostu – idziesz na plażę wtedy, kiedy masz taką możliwość i ochotę.
chcesz wziąć udział w projekcie w ramach wolontariatu w Centrum Nauki Experyment?
Zapraszamy do kontaktu: [email protected]
Regulamin projektu See Science, Save Seashores [129KB]
Formularz – Morszczyn (PL) [11,2KB]
