Czy słyszeliście kiedyś o projekcie Manhattan? Czyli o programie badawczym, który miał na celu stworzenie bomby atomowej. Jeśli tak, to wiecie, że w jego skład wchodziło wiele szanowanych i wybitnych uczonych tamtych czasów. A czy był wśród nich jakiś Polak? Otóż tak! Zapraszamy do zapoznania się z historią Stanisława Ulama – polskiego matematyka. #odkrycinanowo
Stanisław Ulam urodził się 13 kwietnia 1909 roku we Lwowie w zamożnej rodzinie żydowskiej. Od najmłodszych lat interesował się matematyką i wykazywał w niej szczególne zdolności. Po ukończeniu liceum młody Stanisław rozpoczął studia na Wydziale Ogólnym Politechniki Lwowskiej. W czasie studiów skupiał się głównie na seminariach z matematyki, a nie na kursach inżynierskich. Doktorat obronił w 1933 roku i zakończył studia jako matematyk. Jego wyjątkowe zdolności zostały dostrzeżone przez wybitnych matematyków lwowskich, takich jak Stefan Banach, Hugo Steinhaus czy Stanisław Mazur.
W 1935 roku Ulam wyjechał do Stanów Zjednoczonych na zaproszenie Uniwersytetu w Princeton. Tam zaprzyjaźnił się z Johnem von Neumannem i spotkał z Albertem Einsteinem. Po roku otrzymał ofertę pracy na Uniwersytecie Harvarda, którą przyjął. Następnie w 1941 roku Ulam rozpoczął pracę na uniwersytecie stanowym w Wisconsin. W tym samym roku otrzymał amerykańskie obywatelstwo.
Po uzyskaniu obywatelstwa Stanisław Ulam chciał zaciągnąć się do Sił Powietrznych USA. Jednakże na przeszkodzie stanęła jego wada wzroku. Mimo tego nasz bohater nie poddawał się. W 1943 roku napisał do swojego przyjaciela Johna von Neumanna z pytaniem, czy wie cokolwiek o możliwości pracy na rzecz armii. W odpowiedzi uzyskał zaproszenie do udziału w „bliżej nieokreślonym projekcie”. List był podpisany przez amerykańskiego fizyka Hansa Bethego. Dodatkowo Ulam otrzymał pismo zawierające szczegóły stanowiska oraz procedury pozwalające mu uzyskać zgodę na dostęp do tajemnic wojskowych.
Ulam stał się jednym z naukowców pracujących nad projektem Manhattan, pod kierownictwem Roberta Oppenheimera. Wraz z zespołem dokonał wielu ważnych odkryć i badań. Pracował między innymi nad statystyką powielania neutronów i dał podstawy do teorii procesów gałązkowych.
Od 1944 roku pracował nad programem Orion. W ramach niego opracował nuklearny napęd rakiet kosmicznych. W późniejszych latach pracował nad teorią stworzenia bomby wodorowej. Jej schemat stworzony przez Stanisława Ulama i Edwarda Tellera nosi nazwę konfiguracji Tellera-Ulama.
Poza wymienionymi powyżej dokonaniami Ulam zajmował się również teorią ergodyczną i teorią miary, topologią oraz układami nieliniowymi. Był także twórcą metody numerycznej Monte Carlo, służącej do modelowania procesów złożonych.
Stanisław Ulam był wybitnym uczonym i współpracował z równie znamienitymi naukowcami jak John von Neumann, Enrico Fermi, Richard Feynmam czy Robert Oppenheimer.
autor Klaudia Tajthi