Jan Czochralski – dzięki jego odkryciom mamy dziś komputery

Profesora Jan Czochralski – chemik, który urodził się równo 135 lat temu, 23 października 1885 roku, w Kcyni, na terenie ówczesnego zaboru pruskiego. To jego odkrycia przyczyniły się do znacznie szybszego rozwoju elektroniki. Zachęcamy do przeczytania tekstu autorstwa Krzysztofa Hope! #odkrycinanowo

Jan Czochralski w latach 1916-1918 opracował najprawdopodobniej najbardziej znaną metodę wytwarzania monokryształu. Polegała ona na umieszczeniu wstępnie przygotowanego zarodka krystalizacji danej substancji w jego fazie roztopionej i jego powolne wyciąganie w miarę krystalizacji kryształu. Z racji swojej prostoty koncepcyjnej metoda ta doczekała się też licznych modyfikacji, które jeszcze bardziej poprawiły jej wydajność. Może wydawać się to dziwne, ale większość obecnej elektroniki opiera się na kryształach, a przede wszystkim monokryształach. Po zakończeniu II wojny światowej, gdy zaczęły upowszechniać się tranzystory, zainteresowanie tą metodą wzrosło i zaczęła ona być wykorzystywana przez największe koncerny na świecie. Z powodzeniem jej pochodne wykorzystywane są do dziś. Metodą opracowaną przez Czochralskiego można otrzymać tzw. wafle krzemowe (na których buduje się np. procesory), poprzez pocięcie monokrystalicznego walca krzemowego.

Sam naukowiec uznanie zdobył na szczęście jeszcze za życia. Jest autorem ponad 120 publikacji naukowych. Poza swoim najsłynniejszym odkryciem znany był również z wielu patentów metalurgicznych na całym świecie, które znacząco przyczyniły się do rozwoju m.in. kolei oraz dały Czochralskiemu możliwość współpracy z firmami i naukowcami z całego świata. Mimo takiej kariery w przemyśle niemieckim, w 1929 wrócił i osiadł w Polsce, gdzie pracował na Politechnice Warszawskiej. Wraz z żoną organizował spotkania artystyczne oraz wspierał rodzimą kulturę finansowo, a nawet tworzył poezję pod pseudonimem. Podczas wojny wspierał ruch oporu oraz starał się chronić dobytek i osiągnięcia uczelni. W 1945 został niesłusznie oskarżony o kolaborację i wykluczony ze społeczności akademickiej. Powrócił do rodzinnego miasta, gdzie założył niewielką firmę chemiczną. Zmarł w 1953 roku w wieku 68 lat w wyniku ataku serca, wywołanego prawdopodobnie brutalną rewizją jego domu rodzinnego przez Urząd Bezpieczeństwa. Rok 2013 był rokiem profesora Jana Czochralskiego. Jest jednym z częściej wymienianych polskich naukowców w technicznych publikacjach naukowych.

autor Krzysztof Hope