co jest problemem?
Dotychczas, jako ludzkość, wyprodukowaliśmy 8,3 mld ton plastiku. Z tego tylko 9% zostało poddane recyklingowi. W morzach i oceanach 50-80% śmieci to plastik. Niestety, jest to też materiał, który pozostaje w środowisku naturalnym przez stulecia albo dłużej.
Długotrwałe przebywanie plastiku w środowisku wiąże się z tym, że materiał ten zostaje poddawany wpływowi licznych czynników (wysoka i niska temperatura, promieniowanie słoneczne, działanie soli, wody, wiatru, tarcie itp.), które sprawiają, że plastik ulega stopniowemu rozdrobnieniu i w tej postaci krąży w środowisku. Ten rozdrobniony plastik nazywamy mikroplastikiem (gdy jest tak mały, że trzeba go oglądać pod mikroskopem) lub mezoplastikiem (gdy jest bardzo mały, ale widoczny gołym okiem).
Zarówno badania naukowe, jak i intuicja podpowiadają, że obecność plastiku w środowisku naturalnym jest zjawiskiem niepożądanym i to pod wieloma względami. Spodziewamy się również, że drobiny tego syntetyku (czyli mikroplastik i mezoplastik) są szkodliwe dla organizmów żywych, tym bardziej, że od 1960 roku ilość plastikowych drobin w ustroju zwierząt morskich wzrasta i kumuluje się na kolejnych poziomach drabiny troficznej.
jakie jest rozwiązanie?
Żeby rozwiązać problem drobin plastikowych w ekosystemach, musimy najpierw dobrze zrozumieć, w jaki sposób migrują one w środowisku naturalnym, gdzie jest ich najwięcej, gdzie najmniej, czy ich ilość zmienia się sezonowo, od czego zależy migracja drobin itp.
Możemy uzyskać odpowiedzi na te oraz inne pytania, ale – aby to zrobić – potrzebujemy mnóstwa danych. Pozyskanie tych wszystkich danych byłoby bardzo trudne (niemal niemożliwe) dla samych tylko zawodowych badaczy. Nie są oni w stanie być w tylu miejscach na raz i pobierać tylu próbek, by uzyskać dane, które pozwolą spojrzeć na problem plastiku z odpowiedniej, wielkoformatowej perspektywy.
Dlatego naukowcy potrzebują naszej pomocy – mojej i Twojej – by rozwiązać problem drobin plastiku, a przede wszystkim, by odpowiednio go zrozumieć.
I właśnie z tego powodu stworzono projekty tak zwanej nauki obywatelskiej lub „nauki dla każdego”.
co możemy zrobić?
Każdy z nas może zostać „naukowcem obywatelskim” i pomóc badaczom. Centrum Nauki Experyment umożliwia realizację takich badań w ramach projektu nauki obywatelskiej opracowanego i koordynowanego przez IO PAN (Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk).
jak wziąć udział w projekcie?
Wystarczy… pójść na spacer na jedną z bałtyckich plaż. Przy sobie trzeba mieć tylko
- zwykłe sitko kuchenne (o drobnych oczkach, o średnicy max. 1 mm),
- telefon z aparatem.
Opcjonalnie można wziąć ze sobą również
- linijkę (lub inną miarkę, która pozwoli odmierzyć 20 cm),
- szpadelek, łopatkę lub kubeczek do zbierania piasku,
- kuwetę, talerz lub jakąkolwiek inną powierzchnię w jednolitym kolorze.
jak wykonać oznaczenia?
Oznaczenia można wykonać na dwa sposoby. Dokładna instrukcja dla metody 1 (procedury z sitkiem) znajduje się TUTAJ, a dla metody 2 (bez sitka) – TUTAJ.
jak i gdzie przesłać zebrane dane badawcze?
Po uzyskaniu danych, należy wypełnić formularz według WZORU. Wzór zawiera dwa arkusze – każdy z nich dotyczy innej metody. Wypełniony wzór wraz ze zdjęciami należy przesłać na adres mailowy: tkijewski@iopan.pl lub k.rychcik@experyment.gdynia.pl*
*UWAGA! Osoby biorące udział w projekcie w ramach wolontariatu w Centrum Nauki Experyment, wypełniony wzór wraz ze zdjęciami wysyłają wyłącznie drogą mailową na adres: k.rychcik@experyment.gdynia.pl.
Wypełnić formularz oraz przesłać dane badawcze można także korzystając z aplikacji – do ściągnięcia TUTAJ.
W zbieraniu danych może pomóc poniższy wideoporadnik.
czy biorąc udział w projekcie zobowiązuję się do czegokolwiek?
Nie, nie musisz się nigdzie rejestrować, podawać żadnych swoich danych, ani zobowiązywać się do czegokolwiek. Jeżeli chcesz, aby przy zebranych przez Ciebie wynikach widniało Twoje imię i nazwisko, zaznacz taką opcję w formularzu. Szczegółowe dane o przetwarzaniu danych osobowych przez Centrum Nauki Experyment można znaleźć tutaj. Możesz pójść na plażę tylko jeden raz i wykonać tylko jedno oznaczenie. Możesz tez chodzić częściej i za każdym razem wykonywać wiele pomiarów – wszystko zależy od Ciebie. Nie obowiązuje Cię też żadna konkretna godzina, dzień ani miejsca pobrania. Po prostu – idziesz na plażę wtedy, kiedy masz taką możliwość i ochotę.
co będę z tego mieć?
Przede wszystkim – ogromną satysfakcję – że robisz coś konkretnego i bardzo przydatnego dla przyrody. Kiedy w przyszłości ktoś Cię zapyta, co zrobiłaś/zrobiłeś, by powstrzymać tragiczne skutki niszczenia środowiska, powiesz, że starałaś/starałeś się pomóc zrozumieć problem, by znaleźć na niego jak najlepsze rozwiązanie.
Pierwszy cykl projektu już dobiegł końca. W poniższym filmie możecie się zapoznać z wynikami naszych wspólnych poszukiwań mezoplastiku na pomorskich plażach.
Najbardziej aktywne osoby (te, które wykonają przynajmniej 20 oznaczeń) mogą otrzymać certyfikat udziału w projekcie naukowym – wystarczy zgłosić chęć otrzymania takiego certyfikatu (k.rychcik@experyment.gdynia.pl).
chcesz wziąć udział w projekcie w ramach wolontariatu w Centrum Nauki Experyment?
Zapraszamy do kontaktu: k.rychcik@experyment.gdynia.pl
Wzór formularza do uzupełnienia danych (metoda 1 i 2) [130 KB]
Instrukcja wykonania oznaczenia (metoda 1) [1,31 MB]
Instrukcja wykonania oznaczenia (metoda 2) [1,31 MB]
Polityka prywatności [222 KB]
Regulamin projektu See Science, Save Seashores [129 KB]
Data recording template form (Method 1 and Method 2) (ENG) [125 KB]
Instructions for survey taking (Method 1) (ENG) [2,66 MB]
Instructions for survey taking (Method 2) (ENG) [1,27 MB]
Privacy Policy – CITIZEN SCIENCE (ENG) [45,9 KB]
Зразок формуляра для заповнення даних (спосіб 1 та 2) (UKR) [125 KB]
нструкція для проведення дослідження (спосіб 1) (UKR) [3,05 MB]
Iнструкція для проведення дослідження (спосіб 2) (UKR) [1,75 MB]
Політика конфіденційності (UKR) [139 KB]